AnimeCiekawostki i Teorie

Isekai a kultura japońska

Isekai rozumiany jako podróż protagonisty do innego świata połączona z otrzymaniem niezwykłych mocy nie jest nawet jedynie japońskim rozwiązaniem fabularnym. Cechy isekai możemy wszak znaleźć w takich tekstach kultury jak Podróże Guliwera z 1726 roku, legendach o Cú Chulainnie – Serglige Con Culainn z cyklu ulsterskiego czy nawet mitach egipskich opisujących śmierć i odrodzenie Ozyrysa. Możemy przeczytać o protagoniście, który trafia do odległej krainy lub wręcz do innego świata, gdzie jego umiejętności lub posiadana wiedza są niezwykłe i dają mu przewagę w interakcji z ludnością autochtoniczną. Skoro motyw podróży czy przeniesienia się do innego świata jest globalny i niemalże równie stary jak ludzkość, dlaczego podbił japońskie serca akurat w XXI wieku?

Typ idealny isekai

Isekai to gatunek stosunkowo silnie sformalizowany. Często opiera się na schemacie:

  1. wycofany protagonista umiera bądź zostaje przeniesiony w tajemniczych okolicznościach do innego świata;
  2. w trakcie przenosin (lub wkrótce po) spotyka się z pewną potęgą zarządzającą losem czy cyklem reinkarnacji i zostaje obdarzony pewnymi niezwykłymi mocami;
  3. jest wprowadzony w powód swojego powołania, którym ma być dokonanie istotnej zmiany w nowym świecie, często poprzez pokonanie odwiecznego zła lub zmianę zastanego porządku społecznego.

Nowy świat, w którym przychodzi mu działać, stanowi pewną japońską interpretację zachodniej fantastyki zawieszoną między inspirowanym Dungeons and Dragons Record of Lodoss War (pradziadkiem japońskiej high fantasy) a serią gier komputerowych Dragon Quest. Z gier komputerowych – konsolowych jrpg bądź wschodnich, opartych na mechanice grindu, MMO przeniesiona jest też logika świata: poziomy, umiejętności, system magii, sposób organizacji instytucji obecnych w świecie przedstawionym. Źródeł tego gatunku można jednak poszukać dużo głębiej – w samym systemie wartości świata Wschodu.

Zachód – indywidualizm, Wschód – kolektywizm

Społeczeństwa szeroko rozumianego Zachodu mają rys indywidualistyczny; W zachodniej literaturze, prasie i kulturze konflikt jednostka–społeczeństwo najczęściej prezentowany jest z punktu widzenia tej pierwszej. Za wzór często stawia się jednostkę, która przezwycięża ograniczenia społeczeństwa i odnosi sukces pomimo przeciwności, a często też wbrew woli ogółu. Sam sukces często jest przedstawiany i postrzegany właśnie jako efekt działania jednej konkretnej osoby, a nie wielu ludzi czy zespołu. Asertywność, niezależność czy bezpośredniość w komunikacji są postrzegane jako zalety. Bycie w opozycji do społeczeństwa jest trudne, ale często w literaturze i kulturze jest to romantyzowane i nie dyskwalifikuje jednostki jako człowieka. Indywidualizm kładzie nacisk na prawa jednostki, jej tożsamość i niezależność.

Społeczeństwa Wschodu – Japonia, Korea, Chiny – są zdecydowanie bardziej kolektywistyczne od zachodnich. Niektórzy różnicę tę upatrują z wczesnej dominacji kulturalnej Chin: konfucjanizm, jedna z wyznawanych tam religii, kładła szczególny nacisk na współpracę i dobro ogółu. Inni doszukują się jej w specyficznych warunkach rozwoju społeczeństwa – w przypadku Japonii wielowiekowej polityki izolacjonistycznej. Pozytywnie postrzegana jest umiejętność dopasowania się do innych (często kosztem własnego komfortu), współpraca oraz altruizm i bezinteresowność. W dialogu szczególny nacisk kładziony jest na komunikację niebezpośrednią i uniknięcie konfliktu, natomiast przy procesie decyzyjnym interesy grupy uwzględniane są przed interesami jednostki.

Tym samym w społeczeństwie japońskim u jednostki atutami postrzeganymi pozytywnie są chociażby zdolność do samopoświęcenia, czy przydatność dla ogółu. Cechy takie jak indywidualizm, asertywność i niezależność nie są szczególnie premiowane, a nawet w niektórych przypadkach postrzegane są jako wady, które mogą motywować jednostkę do kierowania się przede wszystkim swoim własnym interesem kosztem grupy. Co więcej, jednostki funkcjonujące w obrębie kultur kolektywistycznych definiują siebie poprzez swoją relację względem innych (jako członka rodziny, grupy, społeczności itd.).

Dla porównania osoby wywodzące się z kultur indywidualistycznych przejawiają tendencję do opisywania siebie poprzez jednostkowe cechy charakteru: jestem mądry, mam dobre poczucie humoru. Natomiast ci z kultur kolektywistycznych opisują siebie poprzez kontekst społeczności oraz pełnionych ról społecznych: jestem rodzicem, przyjacielem, urzędnikiem, żołnierzem. Relacje międzyludzkie w kulturach kolektywistycznych uchodzą za zdecydowanie bardziej stabilne, choć to też ma swoją cenę. W kulturze kolektywistycznej trudniej jest zbudować relację z nowymi ludźmi, większość osób ze swojego kręgu znajomych poznaje się poprzez rodzinę, szkołę lub pracę.

… i ogromna presja

Wszystko to prowadzi do zachowań wycofanych, w których człowiek ukrywa swoje prawdziwe emocje i pragnienia, aby nie narazić się i nie działać wbrew grupie. Co więcej, rys kolektywistyczny w kulturze japońskiej powoduje powstanie specyficznej atmosfery, w której jednostka przez całe swoje życie ma wrażenie bycia obserwowanym przez społeczeństwo. W dodatku to samo społeczeństwo ma wobec niej wyjątkowo duże oczekiwania i zobowiązania – liczy, że będzie produktywnym jego członkiem oraz że będzie poświęcać prywatny komfort w imię ogólnego dobra. Wielu nie jest w stanie sprostać tak postawionym standardom, szczególnie osoby, które swoim zachowaniem, zainteresowaniami czy stylem życia odbiegają od przyjętej w społeczeństwie japońskim normy.

Z jednej strony wywołuje to w jednostce stres, poczucie winy, wrażenie niedopasowania czy bycia „człowiekiem nieudanym”, z drugiej skutecznie prowadzi do alienacji, często w formie samoalienacji, gdzie jednostka wycofuje się z życia społecznego pod wpływem poczucia winy, wstydu i niedopasowania. Powoduje to chęć ucieczki, zniknięcia, przeniesienia się w inne miejsce. W kulturze japońskiej istnieje fenomen hikikomori – jednostek, które ze względu na presję społeczeństwa, kulturę, własne lęki i frustracje świadomie wycofują się z życia społecznego, zamykając się we własnym domu bądź pokoju i licząc jedynie na sieć bezpieczeństwa zapewnianą przez najbliższą rodzinę. I właśnie tu wkracza isekai.

Obietnica lepszego świata

W pewnym sensie popularność isekai jest wyrazem problemów nękających społeczeństwo japońskie. Ustandaryzowana historia jednostki, która dzięki nabytym mocom może stać się produktywnym członkiem nowego, zrozumiałego (bo opartego na mechanikach z gier) społeczeństwa jest pewną formą eskapizmu – ucieczki od codzienności, często związanej z wyrabianiem wyżyłowanych norm szkolnych, zawodowych, czy rodzinnych. Potencjalny odbiorca treści isekai otrzymuje fantazję, która niesie z sobą obietnicę lepszego świata, w którym, tak jak protagonista, mógłby się odnaleźć i w końcu zostać docenionym za to, kim jest, bez ciągłej presji.

Czy jednak isekai to jedynie pewne power fantasy, które ma dostarczać lekko strawnego eskapizmu każdemu, kto pragnie mentalnie wyrwać się z okowów krępującego nieustannie patrzącego społeczeństwa? Czy może jednak fakt otrzymania niezwykłych mocy przez słabego protagonistę jest w rzeczywistości osadzony głębiej w kulturze japońskiej? Odpowiedź w następnym tekście.

Michał Spurgiasz

doktor nauk humanistycznych w dyscyplinie nauki o kulturze i religii. Wieloletni fan japońskiej popkultury i wszystkich rzeczy dziwnych.

4 1 vote
Article Rating
Subscribe
Powiadom o
guest
0 komentarzy
najstarszy
najnowszy oceniany
Inline Feedbacks
View all comments
Używamy plików cookie do personalizowania treści i reklam, udostępniania funkcji mediów społecznościowych i analizowania naszego ruchu. Udostępniamy również informacje o korzystaniu z naszej witryny naszym partnerom w zakresie mediów społecznościowych, reklam i analiz. View more
Cookies settings
Accept
Privacy & Cookie policy
Privacy & Cookies policy
Cookie name Active

Polityka prywatności opisuje zasady przetwarzania przez nas informacji na Twój temat, w tym danych osobowych oraz ciasteczek, czyli tzw. cookies.


1. Informacje ogólne

    1. Niniejsza polityka dotyczy Serwisu www, funkcjonującego pod adresem url: strefaanime.pl
    1. Operatorem serwisu oraz Administratorem danych osobowych jest: Marcin Sąsiadek
    1. Adres kontaktowy poczty elektronicznej operatora: [email protected]
    1. Operator jest Administratorem Twoich danych osobowych w odniesieniu do danych podanych dobrowolnie w Serwisie.
    1. Serwis wykorzystuje dane osobowe w następujących celach:
        • Prowadzenie systemu komentarzy
        • Prowadzenie forum internetowego
    1. Serwis realizuje funkcje pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu w następujący sposób:
        1. Poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach dane, które zostają wprowadzone do systemów Operatora.
        1. Poprzez zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookie (tzw. „ciasteczka”).
    1. Wszelkie teksty (recenzje, rankingi oraz materiały konwentowe) przedstawione w serwisie Strefa Anime w domenie www.strefaanime.pl są objęte prawem autorskim i podlegają ochronie na mocy „Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych” z dnia 4 lutego 1994 r. (tekst ujednolicony: Dz.U. 2006 nr 90 poz. 631).
Kopiowanie, przetwarzanie, rozpowszechnianie tych materiałów w całości lub w części bez zgody właściciela strony jest zabronione.

2. Wybrane metody ochrony danych stosowane przez Operatora

    1. Miejsca logowania i wprowadzania danych osobowych są chronione w warstwie transmisji (certyfikat SSL). Dzięki temu dane osobowe i dane logowania, wprowadzone na stronie, zostają zaszyfrowane w komputerze użytkownika i mogą być odczytane jedynie na docelowym serwerze.
    1. Hasła użytkowników są przechowywane w postaci hashowanej. Funkcja hashująca działa jednokierunkowo - nie jest możliwe odwrócenie jej działania, co stanowi obecnie współczesny standard w zakresie przechowywania haseł użytkowników.
    1. Operator okresowo zmienia swoje hasła administracyjne.
    1. W celu ochrony danych Operator regularnie wykonuje kopie bezpieczeństwa.
    1. Istotnym elementem ochrony danych jest regularna aktualizacja wszelkiego oprogramowania, wykorzystywanego przez Operatora do przetwarzania danych osobowych, co w szczególności oznacza regularne aktualizacje komponentów programistycznych.

3. Hosting

    1. Serwis jest hostowany (technicznie utrzymywany) na serwerach operatora: cyberFolks.pl

4. Twoje prawa i dodatkowe informacje o sposobie wykorzystania danych

    1. W niektórych sytuacjach Administrator ma prawo przekazywać Twoje dane osobowe innym odbiorcom, jeśli będzie to niezbędne do wykonania zawartej z Tobą umowy lub do zrealizowania obowiązków ciążących na Administratorze. Dotyczy to takich grup odbiorców:
        • firma hostingowa na zasadzie powierzenia
        • operatorzy płatności
        • operatorzy systemu komentarzy
        • upoważnieni pracownicy i współpracownicy, którzy korzystają z danych w celu realizacji celu działania strony
        • firmy, świadczące usługi marketingu na rzecz Administratora
    1. Twoje dane osobowe przetwarzane przez Administratora nie dłużej, niż jest to konieczne do wykonania związanych z nimi czynności określonych osobnymi przepisami (np. o prowadzeniu rachunkowości). W odniesieniu do danych marketingowych dane nie będą przetwarzane dłużej niż przez 3 lata.
    1. Przysługuje Ci prawo żądania od Administratora:
        • dostępu do danych osobowych Ciebie dotyczących,
        • ich sprostowania,
        • usunięcia,
        • ograniczenia przetwarzania,
        • oraz przenoszenia danych.
    1. Przysługuje Ci prawo do złożenia sprzeciwu w zakresie przetwarzania wskazanego w pkt 3.3 c) wobec przetwarzania danych osobowych w celu wykonania prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez Administratora, w tym profilowania, przy czym prawo sprzeciwu nie będzie mogło być wykonane w przypadku istnienia ważnych prawnie uzasadnionych podstaw do przetwarzania, nadrzędnych wobec Ciebie interesów, praw i wolności, w szczególności ustalenia, dochodzenia lub obrony roszczeń.
    1. Na działania Administratora przysługuje skarga do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa.
    1. Podanie danych osobowych jest dobrowolne, lecz niezbędne do obsługi Serwisu.
    1. W stosunku do Ciebie mogą być podejmowane czynności polegające na zautomatyzowanym podejmowaniu decyzji, w tym profilowaniu w celu świadczenia usług w ramach zawartej umowy oraz w celu prowadzenia przez Administratora marketingu bezpośredniego.
    1. Dane osobowe nie są przekazywane od krajów trzecich w rozumieniu przepisów o ochronie danych osobowych. Oznacza to, że nie przesyłamy ich poza teren Unii Europejskiej.

5. Informacje w formularzach

    1. Serwis zbiera informacje podane dobrowolnie przez użytkownika, w tym dane osobowe, o ile zostaną one podane.
    1. Serwis może zapisać informacje o parametrach połączenia (oznaczenie czasu, adres IP).
    1. Serwis, w niektórych wypadkach, może zapisać informację ułatwiającą powiązanie danych w formularzu z adresem e-mail użytkownika wypełniającego formularz. W takim wypadku adres e-mail użytkownika pojawia się wewnątrz adresu url strony zawierającej formularz.
    1. Dane podane w formularzu są przetwarzane w celu wynikającym z funkcji konkretnego formularza, np. w celu dokonania procesu obsługi zgłoszenia serwisowego lub kontaktu handlowego, rejestracji usług itp. Każdorazowo kontekst i opis formularza w czytelny sposób informuje, do czego on służy.

6. Logi Administratora

    1. Informacje zachowaniu użytkowników w serwisie mogą podlegać logowaniu. Dane te są wykorzystywane w celu administrowania serwisem.

7. Istotne techniki marketingowe

    1. Operator stosuje analizę statystyczną ruchu na stronie, poprzez Google Analytics (Google Inc. z siedzibą w USA). Operator nie przekazuje do operatora tej usługi danych osobowych, a jedynie zanonimizowane informacje. Usługa bazuje na wykorzystaniu ciasteczek w urządzeniu końcowym użytkownika. W zakresie informacji o preferencjach użytkownika gromadzonych przez sieć reklamową Google użytkownik może przeglądać i edytować informacje wynikające z plików cookies przy pomocy narzędzia: https://www.google.com/ads/preferences/
    1. Operator stosuje techniki remarketingowe, pozwalające na dopasowanie przekazów reklamowych do zachowania użytkownika na stronie, co może dawać złudzenie, że dane osobowe użytkownika są wykorzystywane do jego śledzenia, jednak w praktyce nie dochodzi do przekazania żadnych danych osobowych od Operatora do operatorom reklam. Technologicznym warunkiem takich działań jest włączona obsługa plików cookie.
    1. Operator stosuje korzysta z piksela Facebooka. Ta technologia powoduje, że serwis Facebook (Facebook Inc. z siedzibą w USA) wie, że dana osoba w nim zarejestrowana korzysta z Serwisu. Bazuje w tym wypadku na danych, wobec których sam jest administratorem, Operator nie przekazuje od siebie żadnych dodatkowych danych osobowych serwisowi Facebook. Usługa bazuje na wykorzystaniu ciasteczek w urządzeniu końcowym użytkownika.

8. Informacja o plikach cookies

    1. Serwis korzysta z plików cookies.
    1. Pliki cookies (tzw. „ciasteczka”) stanowią dane informatyczne, w szczególności pliki tekstowe, które przechowywane są w urządzeniu końcowym Użytkownika Serwisu i przeznaczone są do korzystania ze stron internetowych Serwisu. Cookies zazwyczaj zawierają nazwę strony internetowej, z której pochodzą, czas przechowywania ich na urządzeniu końcowym oraz unikalny numer.
    1. Podmiotem zamieszczającym na urządzeniu końcowym Użytkownika Serwisu pliki cookies oraz uzyskującym do nich dostęp jest operator Serwisu.
    1. Pliki cookies wykorzystywane są w następujących celach:
        1. utrzymanie sesji użytkownika Serwisu (po zalogowaniu), dzięki której użytkownik nie musi na każdej podstronie Serwisu ponownie wpisywać loginu i hasła;
        1. realizacji celów określonych powyżej w części "Istotne techniki marketingowe";
    1. W ramach Serwisu stosowane są dwa zasadnicze rodzaje plików cookies: „sesyjne” (session cookies) oraz „stałe” (persistent cookies). Cookies „sesyjne” są plikami tymczasowymi, które przechowywane są w urządzeniu końcowym Użytkownika do czasu wylogowania, opuszczenia strony internetowej lub wyłączenia oprogramowania (przeglądarki internetowej). „Stałe” pliki cookies przechowywane są w urządzeniu końcowym Użytkownika przez czas określony w parametrach plików cookies lub do czasu ich usunięcia przez Użytkownika.
    1. Oprogramowanie do przeglądania stron internetowych (przeglądarka internetowa) zazwyczaj domyślnie dopuszcza przechowywanie plików cookies w urządzeniu końcowym Użytkownika. Użytkownicy Serwisu mogą dokonać zmiany ustawień w tym zakresie. Przeglądarka internetowa umożliwia usunięcie plików cookies. Możliwe jest także automatyczne blokowanie plików cookies Szczegółowe informacje na ten temat zawiera pomoc lub dokumentacja przeglądarki internetowej.
    1. Ograniczenia stosowania plików cookies mogą wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronach internetowych Serwisu.
    1. Pliki cookies zamieszczane w urządzeniu końcowym Użytkownika Serwisu wykorzystywane mogą być również przez współpracujące z operatorem Serwisu podmioty, w szczególności dotyczy to firm: Google (Google Inc. z siedzibą w USA), Facebook (Facebook Inc. z siedzibą w USA), Twitter (Twitter Inc. z siedzibą w USA).

9. Zarządzanie plikami cookies – jak w praktyce wyrażać i cofać zgodę?

    1. Jeśli użytkownik nie chce otrzymywać plików cookies, może zmienić ustawienia przeglądarki. Zastrzegamy, że wyłączenie obsługi plików cookies niezbędnych dla procesów uwierzytelniania, bezpieczeństwa, utrzymania preferencji użytkownika może utrudnić, a w skrajnych przypadkach może uniemożliwić korzystanie ze stron www
    1. W celu zarządzania ustawienia cookies wybierz z listy poniżej przeglądarkę internetową, której używasz i postępuj zgodnie z instrukcjami: Urządzenia mobilne:
Save settings
Cookies settings