AnimeCiekawostki i Teorie

Isekai – tajemnicza moc protagonisty

Jedną z cech wyróżniających isekai jako gatunek jest niezwykła, w zasadzie łamiąca zasady przedstawionego świata, moc protagonisty, którą otrzymał w trakcie procesu migracji ze współczesnego świata do docelowej, najczęściej high fantasy krainy. Można pokusić się o najprostszą możliwą interpretację, że specjalny status bohatera jest jedynie typowym przykładem power fantasy. O ile historia przedstawiająca bardzo skrótowo i dosłownie schemat od zera do bohatera może dawać wrażenie empowermentu młodym osobom zmagającym się z chūnibyō1 czy przemawiać do osób wykluczonych z mainstreamu społeczeństwa2, to uzyskanie mocy w związku z przejściem z jednego stanu w drugi jest jednak osadzone głębiej w japońskim folklorze oraz kulturze.

Przykłady można odnaleźć w sztukach z japońskiego teatru nō, jak i opowieściach kaidan (o duchach), gdzie osoba za życia pozbawiona jakiegokolwiek wpływu na rzeczywistość po śmierci staje się groźnym i potężnym duchem, a jej moc zdecydowanie przekracza tą, którą dysponowała za życia.

Aya no Tsuzumi

Przykładem takiej sztuki jest Aya no Tsuzumi (Adamaszkowy bębenek)3 – została ona najprawdopodobniej napisana w XV wieku. Przedstawia ona losy starego ogrodnika Iwakichiego, który zakochuje się w pięknej i młodej księżniczce Hanako. Jest to miłość nieodwzajemniona – starzec podziwia kobietę z odległości i jest świadomy podwójnej przepaści, jaka ich dzieli: wieku i różnicy w pozycji społecznej. Nie zna nawet imienia swojego obiektu westchnień, zamiast tego nazywa ją „Księżycową Władczynią Drzew Cynamonowych”. Pewną ulgę przynosi mu pisanie listów miłosnych do tajemniczej Władczyni, które następnie skrzętnie stara się niszczyć, tak aby nikt nie poznał jego sekretu.

Niestety przez zbieg okoliczności w posiadanie kilku listów wchodzi wysoki rangą cesarski urzędnik, który prześmiewczo przedstawia je pozostałym dworzanom. Tak zawiązuje się intryga, w którą zostaje wtajemniczona sama Hanako. Urzędnicy przekonują ją, aby napisała do starca list, który mu podrzucą. W liście Hanako oznajmia, że odwiedzi starca i spełni wszystkie jego prośby, gdy tylko usłyszy dźwięk z bębenka zawieszonego na drzewie rosnącym nieopodal dworskiego stawu.

Starzec udaje się na miejsce wskazane w liście i uporczywie uderza w bębenek. Instrument został wykonany z adamaszku, przez co w rzeczywistości nie da się z niego wydobyć żadnego dźwięku. Staraniom starca z rozbawieniem przyglądają się dworzanie, których starzec w pewnym momencie zauważa. Z rozpaczy oraz świadomości ośmieszenia, Iwakichi rzuca się w wodę i umiera – ku uciesze podglądających go dworzan.

Wieść o śmierci starca dociera do Hanako, zaczyna ona też słyszeć dźwięk bębenka dochodzący ze stawu. Odchodząc od zmysłów przez nieustanne, uporczywe bębnienie, udaje się nad staw. Z wód wyłania się starzec przemieniony w potężnego, uzbrojonego w bat demona, aby wymierzyć Hanako karę.

Aya no Tsuzumi, from the series „Pictures of No Performances (Nogaku Zue)” by Tsukioka Kogyo More: Original public domain image from Art Institute of Chicago

Banchō Sarayashiki

Innym przykładem podobnej transformacji jest kaidan Banchō Sarayashiki4. Opowieść przedstawiała losy pięknej służącej Okiko z zamku Himeji. Jej uroda zwróciła uwagę pana zamku, który za wszelką cenę chciał nawiązać z nią romans. Okiko jednak stanowczo odrzucała wszelkie formy zalotów. Wreszcie pan zamku uknuł intrygę.

Ukrył jeden ze swoich dziesięciu cennych porcelanowych talerzy i o jego kradzież oskarżył Okiko. „Wielkodusznie” zaproponował jej jednak, że incydent puści płazem, jeśli piękna kobieta postanowi mu się oddać. I tym razem Okiko pozostała nieugięta. Pan zamku wpadł w furię, nakazał swoim sługom pobić Okiko i przywiązać ją nad studnią, gdzie zwykle myła naczynia. Liczył, że doprowadzi to do ugięcia się Okiko, ale tak się nie stało. Ostatecznie rozwścieczony dobył miecza, wykonał zabójcze cięcie i wrzucił ciało Okiko do studni. Po pewnym czasie kobieta powróciła jako niezwykle potężny duch utrudniający życie wszystkim mieszkańcom zamku. Nocami dało się też słyszeć liczenie do dziesięciu zakończone przeraźliwym krzykiem.

Z bardziej rozpoznawalnych popkulturowo przykładów wykorzystanie tego motywu można dostrzec w znanych na Zachodzie japońskich horrorach – Ringu oraz Ju-on: The Grudge. W obu przypadkach protagoniści historii prześladowani są przez niezwykle potężne onryō, których siła jest odwrotnie proporcjonalna do ich wpływu na świat za życia.

Isekai a moc

Jednakże isekai nie są opowieściami o zemście zza grobu. Ich bohaterowie, w przeciwieństwie postaci z przytoczonych powyżej historii, nie są jedynie siewcami czystego zniszczenia i (zwykle) nie odgrywają się na społeczeństwie za wycierpiane krzywdy. Zamiast tego realizują swoje heroiczne przeznaczenie. Nawet w przypadku historii z nietypowym, stylizowanym na antybohatera protagonistą, takich jak Tate no Yūsha no Nariagari (Naofumi Iwatani używa swych mocy, by budować nową rzeczywistość i przywrócić stan równowagi, zamiast zemścić się na całym królestwie za krzywdy), czy Overlord (choć Momoga/Ainz Ooal Gown działa w sposób niejednoznaczny i dyskusyjny, to ostatecznie przynosi światu więcej korzyści niż zniszczenia).

Niemniej w kulturze japońskiej istnieje przekonanie, że jednostka za życia raczej bezsilna i z ograniczonymi możliwościami wpływu na rzeczywistość po śmierci i zmianie stanu może stać się potężnym indywiduum.

Prawo Karmana

Nie bez znaczenia na stan protagonisty i jego predyspozycję do zdobycia niezwykłych mocy w następnym życiu pozostają też wierzenia religijne popularne na wyspach japońskich, w szczególności przejęte z buddyzmu przekonanie o istnieniu prawa karmana (prawa przyczyny i skutku). Umożliwia ono uznawanie uczynków za dobre bądź złe (w przypadku buddyzmu szczególne znaczenie ma zamiar).

Co szczególnie interesujące w przypadku rozważań nad isekai, decyduje ono o przyszłym życiu danej osoby ze względu na sumaryczny zbiór cierpienia, uczuć, dobrych i złych uczynków. Przy odpowiednim nagromadzeniu korzystnych okoliczności można odrodzić się między istotami boskimi lub półboskimi. W przypadku nagromadzenia niekorzystnych „przyczyn” należy liczyć się z niezbyt przyjemnymi konsekwencjami w odległej przyszłości. Prawo ma charakter bezosobowy; nie istnieje żaden zbawiciel, który może uwolnić jednostkę od negatywnych konsekwencji; i napędza cykl reinkarnacji.

Protagonista jest na ogół portretowany jako jednostka w gruncie rzeczy dobra i moralna5, często umiera, ratując życie innego człowieka lub ginie w nieszczęśliwych okolicznościach, które wpisują się w dotychczasowe ciężkie życie. Po śmierci – zamiast zostać jedynie poddanym działaniu bezosobowego prawa – najczęściej spotyka się z istotą boską, która informuje protagonistę o stanie, w jakim się znalazł oraz czekającym go życiu. Ze względu na charakter lub heroiczne przeznaczenie, bohater otrzymuje propozycję nabycia niezwykłej mocy, która da mu przewagę w nowym życiu nad innymi mieszkańcami świata.

Nawet jeśli część dzieł z gatunku isekai powstała jedynie jako forma power fantasy, to motyw nabycia niezwykłych mocy przez szarego człowieka istnieje w japońskich tekstach kultury i wierzeniach dużo, dużo dłużej i sięga głębiej.  Można by zastanowić się, co jego popularność mówi o społeczeństwie wówczas i dziś – ale to temat na zupełnie inny tekst…

  1. Japoński termin na osoby w wieku wczesnonastoletnim przekonane o swojej niezwykłości i wyjątkowości, w szczególności w porównaniu do rówieśników czy stereotypowego dorosłego. Przykład chūnibyō w anime (link) ↩︎
  2. Bohaterowie dzieł z gatunku isekai to często osoby wycofane, samotne, czasem w kryzysie zdrowia psychicznego. ↩︎
  3. Sztuka najprawdopodobniej była inspiracją dla Ryuko Iwabuchi przy tworzeniu mangi Pan Cykada. Fabułę podobną do Aya no Tsuzumi przedstawia sztuka Koi no Omoni. ↩︎
  4. Historia jest inspiracją jednego z rozdziałów w mandze Sadako i koniec świata autorstwa (Shuumatsu no Sadako-san) autorstwa Koma Natsumi. ↩︎
  5. Przykładem historii odbiegającej od tego schematu jest Yōjo Senki, gdzie protagonista jest zepsutym wpływowym mężczyzną. Jego reinkarnacja pod postacią nieuprzywilejowanej kobiety, której młodość przypada na odpowiednik I wojny światowej, stanowi formę kary. ↩︎

Michał Spurgiasz

doktor nauk humanistycznych w dyscyplinie nauki o kulturze i religii. Wieloletni fan japońskiej popkultury i wszystkich rzeczy dziwnych.

0 0 votes
Article Rating
Subscribe
Powiadom o
guest
0 komentarzy
najstarszy
najnowszy oceniany
Inline Feedbacks
View all comments
Używamy plików cookie do personalizowania treści i reklam, udostępniania funkcji mediów społecznościowych i analizowania naszego ruchu. Udostępniamy również informacje o korzystaniu z naszej witryny naszym partnerom w zakresie mediów społecznościowych, reklam i analiz. View more
Cookies settings
Accept
Privacy & Cookie policy
Privacy & Cookies policy
Cookie name Active

Polityka prywatności opisuje zasady przetwarzania przez nas informacji na Twój temat, w tym danych osobowych oraz ciasteczek, czyli tzw. cookies.


1. Informacje ogólne

    1. Niniejsza polityka dotyczy Serwisu www, funkcjonującego pod adresem url: strefaanime.pl
    1. Operatorem serwisu oraz Administratorem danych osobowych jest: Marcin Sąsiadek
    1. Adres kontaktowy poczty elektronicznej operatora: [email protected]
    1. Operator jest Administratorem Twoich danych osobowych w odniesieniu do danych podanych dobrowolnie w Serwisie.
    1. Serwis wykorzystuje dane osobowe w następujących celach:
        • Prowadzenie systemu komentarzy
        • Prowadzenie forum internetowego
    1. Serwis realizuje funkcje pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu w następujący sposób:
        1. Poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach dane, które zostają wprowadzone do systemów Operatora.
        1. Poprzez zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookie (tzw. „ciasteczka”).
    1. Wszelkie teksty (recenzje, rankingi oraz materiały konwentowe) przedstawione w serwisie Strefa Anime w domenie www.strefaanime.pl są objęte prawem autorskim i podlegają ochronie na mocy „Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych” z dnia 4 lutego 1994 r. (tekst ujednolicony: Dz.U. 2006 nr 90 poz. 631).
Kopiowanie, przetwarzanie, rozpowszechnianie tych materiałów w całości lub w części bez zgody właściciela strony jest zabronione.

2. Wybrane metody ochrony danych stosowane przez Operatora

    1. Miejsca logowania i wprowadzania danych osobowych są chronione w warstwie transmisji (certyfikat SSL). Dzięki temu dane osobowe i dane logowania, wprowadzone na stronie, zostają zaszyfrowane w komputerze użytkownika i mogą być odczytane jedynie na docelowym serwerze.
    1. Hasła użytkowników są przechowywane w postaci hashowanej. Funkcja hashująca działa jednokierunkowo - nie jest możliwe odwrócenie jej działania, co stanowi obecnie współczesny standard w zakresie przechowywania haseł użytkowników.
    1. Operator okresowo zmienia swoje hasła administracyjne.
    1. W celu ochrony danych Operator regularnie wykonuje kopie bezpieczeństwa.
    1. Istotnym elementem ochrony danych jest regularna aktualizacja wszelkiego oprogramowania, wykorzystywanego przez Operatora do przetwarzania danych osobowych, co w szczególności oznacza regularne aktualizacje komponentów programistycznych.

3. Hosting

    1. Serwis jest hostowany (technicznie utrzymywany) na serwerach operatora: cyberFolks.pl

4. Twoje prawa i dodatkowe informacje o sposobie wykorzystania danych

    1. W niektórych sytuacjach Administrator ma prawo przekazywać Twoje dane osobowe innym odbiorcom, jeśli będzie to niezbędne do wykonania zawartej z Tobą umowy lub do zrealizowania obowiązków ciążących na Administratorze. Dotyczy to takich grup odbiorców:
        • firma hostingowa na zasadzie powierzenia
        • operatorzy płatności
        • operatorzy systemu komentarzy
        • upoważnieni pracownicy i współpracownicy, którzy korzystają z danych w celu realizacji celu działania strony
        • firmy, świadczące usługi marketingu na rzecz Administratora
    1. Twoje dane osobowe przetwarzane przez Administratora nie dłużej, niż jest to konieczne do wykonania związanych z nimi czynności określonych osobnymi przepisami (np. o prowadzeniu rachunkowości). W odniesieniu do danych marketingowych dane nie będą przetwarzane dłużej niż przez 3 lata.
    1. Przysługuje Ci prawo żądania od Administratora:
        • dostępu do danych osobowych Ciebie dotyczących,
        • ich sprostowania,
        • usunięcia,
        • ograniczenia przetwarzania,
        • oraz przenoszenia danych.
    1. Przysługuje Ci prawo do złożenia sprzeciwu w zakresie przetwarzania wskazanego w pkt 3.3 c) wobec przetwarzania danych osobowych w celu wykonania prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez Administratora, w tym profilowania, przy czym prawo sprzeciwu nie będzie mogło być wykonane w przypadku istnienia ważnych prawnie uzasadnionych podstaw do przetwarzania, nadrzędnych wobec Ciebie interesów, praw i wolności, w szczególności ustalenia, dochodzenia lub obrony roszczeń.
    1. Na działania Administratora przysługuje skarga do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa.
    1. Podanie danych osobowych jest dobrowolne, lecz niezbędne do obsługi Serwisu.
    1. W stosunku do Ciebie mogą być podejmowane czynności polegające na zautomatyzowanym podejmowaniu decyzji, w tym profilowaniu w celu świadczenia usług w ramach zawartej umowy oraz w celu prowadzenia przez Administratora marketingu bezpośredniego.
    1. Dane osobowe nie są przekazywane od krajów trzecich w rozumieniu przepisów o ochronie danych osobowych. Oznacza to, że nie przesyłamy ich poza teren Unii Europejskiej.

5. Informacje w formularzach

    1. Serwis zbiera informacje podane dobrowolnie przez użytkownika, w tym dane osobowe, o ile zostaną one podane.
    1. Serwis może zapisać informacje o parametrach połączenia (oznaczenie czasu, adres IP).
    1. Serwis, w niektórych wypadkach, może zapisać informację ułatwiającą powiązanie danych w formularzu z adresem e-mail użytkownika wypełniającego formularz. W takim wypadku adres e-mail użytkownika pojawia się wewnątrz adresu url strony zawierającej formularz.
    1. Dane podane w formularzu są przetwarzane w celu wynikającym z funkcji konkretnego formularza, np. w celu dokonania procesu obsługi zgłoszenia serwisowego lub kontaktu handlowego, rejestracji usług itp. Każdorazowo kontekst i opis formularza w czytelny sposób informuje, do czego on służy.

6. Logi Administratora

    1. Informacje zachowaniu użytkowników w serwisie mogą podlegać logowaniu. Dane te są wykorzystywane w celu administrowania serwisem.

7. Istotne techniki marketingowe

    1. Operator stosuje analizę statystyczną ruchu na stronie, poprzez Google Analytics (Google Inc. z siedzibą w USA). Operator nie przekazuje do operatora tej usługi danych osobowych, a jedynie zanonimizowane informacje. Usługa bazuje na wykorzystaniu ciasteczek w urządzeniu końcowym użytkownika. W zakresie informacji o preferencjach użytkownika gromadzonych przez sieć reklamową Google użytkownik może przeglądać i edytować informacje wynikające z plików cookies przy pomocy narzędzia: https://www.google.com/ads/preferences/
    1. Operator stosuje techniki remarketingowe, pozwalające na dopasowanie przekazów reklamowych do zachowania użytkownika na stronie, co może dawać złudzenie, że dane osobowe użytkownika są wykorzystywane do jego śledzenia, jednak w praktyce nie dochodzi do przekazania żadnych danych osobowych od Operatora do operatorom reklam. Technologicznym warunkiem takich działań jest włączona obsługa plików cookie.
    1. Operator stosuje korzysta z piksela Facebooka. Ta technologia powoduje, że serwis Facebook (Facebook Inc. z siedzibą w USA) wie, że dana osoba w nim zarejestrowana korzysta z Serwisu. Bazuje w tym wypadku na danych, wobec których sam jest administratorem, Operator nie przekazuje od siebie żadnych dodatkowych danych osobowych serwisowi Facebook. Usługa bazuje na wykorzystaniu ciasteczek w urządzeniu końcowym użytkownika.

8. Informacja o plikach cookies

    1. Serwis korzysta z plików cookies.
    1. Pliki cookies (tzw. „ciasteczka”) stanowią dane informatyczne, w szczególności pliki tekstowe, które przechowywane są w urządzeniu końcowym Użytkownika Serwisu i przeznaczone są do korzystania ze stron internetowych Serwisu. Cookies zazwyczaj zawierają nazwę strony internetowej, z której pochodzą, czas przechowywania ich na urządzeniu końcowym oraz unikalny numer.
    1. Podmiotem zamieszczającym na urządzeniu końcowym Użytkownika Serwisu pliki cookies oraz uzyskującym do nich dostęp jest operator Serwisu.
    1. Pliki cookies wykorzystywane są w następujących celach:
        1. utrzymanie sesji użytkownika Serwisu (po zalogowaniu), dzięki której użytkownik nie musi na każdej podstronie Serwisu ponownie wpisywać loginu i hasła;
        1. realizacji celów określonych powyżej w części "Istotne techniki marketingowe";
    1. W ramach Serwisu stosowane są dwa zasadnicze rodzaje plików cookies: „sesyjne” (session cookies) oraz „stałe” (persistent cookies). Cookies „sesyjne” są plikami tymczasowymi, które przechowywane są w urządzeniu końcowym Użytkownika do czasu wylogowania, opuszczenia strony internetowej lub wyłączenia oprogramowania (przeglądarki internetowej). „Stałe” pliki cookies przechowywane są w urządzeniu końcowym Użytkownika przez czas określony w parametrach plików cookies lub do czasu ich usunięcia przez Użytkownika.
    1. Oprogramowanie do przeglądania stron internetowych (przeglądarka internetowa) zazwyczaj domyślnie dopuszcza przechowywanie plików cookies w urządzeniu końcowym Użytkownika. Użytkownicy Serwisu mogą dokonać zmiany ustawień w tym zakresie. Przeglądarka internetowa umożliwia usunięcie plików cookies. Możliwe jest także automatyczne blokowanie plików cookies Szczegółowe informacje na ten temat zawiera pomoc lub dokumentacja przeglądarki internetowej.
    1. Ograniczenia stosowania plików cookies mogą wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronach internetowych Serwisu.
    1. Pliki cookies zamieszczane w urządzeniu końcowym Użytkownika Serwisu wykorzystywane mogą być również przez współpracujące z operatorem Serwisu podmioty, w szczególności dotyczy to firm: Google (Google Inc. z siedzibą w USA), Facebook (Facebook Inc. z siedzibą w USA), Twitter (Twitter Inc. z siedzibą w USA).

9. Zarządzanie plikami cookies – jak w praktyce wyrażać i cofać zgodę?

    1. Jeśli użytkownik nie chce otrzymywać plików cookies, może zmienić ustawienia przeglądarki. Zastrzegamy, że wyłączenie obsługi plików cookies niezbędnych dla procesów uwierzytelniania, bezpieczeństwa, utrzymania preferencji użytkownika może utrudnić, a w skrajnych przypadkach może uniemożliwić korzystanie ze stron www
    1. W celu zarządzania ustawienia cookies wybierz z listy poniżej przeglądarkę internetową, której używasz i postępuj zgodnie z instrukcjami: Urządzenia mobilne:
Save settings
Cookies settings